آیا هنوز به آنتی ویروس‌ها نیاز داریم؟

ویروس‌های کامپیوتر می‌توانند تقریباً به هر دستگاهی که به اینترنت متصل است، از رایانه گرفته تا تلفن‌های هوشمند، حمله کنند. بااین‌حال، برخی از سیستم‌عامل‌ها در برابر ویروس‌ها مقاوم‌تر هستند و برخی دیگر دارای نرم‌افزار داخلی برای مقابله با آن‌ها هستند. این موضوع این سوال را مطرح می‌کند که آیا نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس جانبی همچنان ضروری است؟

آنتی ویروس چیست؟

نرم‌افزار آنتی ویروس یک برنامه امنیتی است که برای جلوگیری، شناسایی، جستجو و حذف ویروس‌ها و سایر انواع بدافزارها از رایانه‌ها، شبکه‌ها و سایر دستگاه‌ها طراحی شده است. نرم‌افزار آنتی ویروس اغلب به‌عنوان بخشی از یک بسته امنیتی گنجانده می‌شود، اما همچنین می‌تواند به‌عنوان یک گزینه مستقل خریداری شود.

یک برنامه آنتی ویروس که به‌طور معمول به.عنوان یک رویکرد پیشگیرانه برای امنیت سایبری روی رایانه نصب می‌شود، می‌تواند به کاهش انواع تهدیدات سایبری از جمله کی لاگرها، اسب‌های Trojan، کرم‌ها، روت کیت‌ها، جاسوس افزار، تبلیغات مزاحم، بات نت‌ها، تلاش‌های فیشینگ و حملات باج افزار کمک کند. البته با توجه به ماهیت دائماً در حال تغییر جرایم سایبری و انتشار روزانه نسخه‌های جدید بدافزار، از جمله حملات روز صفر، هیچ برنامه آنتی ویروسی نمی‌تواند تمام تهدیدات را شناسایی و از آن‌ها محافظت کند.

آیا به آنتی ویروس نیاز داریم؟

به‌طور کلی، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس دارید، اما برخی از دستگاه‌ها بیشتر از سایرین به آن نیاز دارند. تنها سیستم عاملی که به‌طور مطلق نیازی به نصب نرم‌افزار آنتی ویروس ندارید، آیفون است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد ویندوز، مک و اندروید همچنان به نرم‌افزار آنتی ویروس نیاز دارند.

توجه داشته باشید که تصمیم‌گیری برای نصب نرم‌افزار آنتی ویروس نباید به این بستگی داشته باشد که آیا به آن نیاز دارید؛ بلکه باید به این سوال فکر کنید که کدام نرم‌افزار آنتی ویروس برای شما مناسب است.

چرا به آنتی ویروس نیاز داریم؟

دنیای آنلاین هر روز با تهدیدات جدیدی روبه‌رو است. موسسه AV-Test روزانه بیش از 350,000 بدافزار و برنامه بالقوه ناخواسته (PUA) را شناسایی می‌کند؛ بله درست خواندید، هر روز! در سال 2020، بدافزارها با 90 درصد کل تهدیدات، مشکل بسیار جدی‌تری نسبت به برنامه‌های ناخواسته (PUA) با 12 درصد بودند.

بااین‌حال، سیستم عامل‌های مختلف، امنیت متفاوتی در برابر ویروس‌ها دارند. ویندوز در صدر لیست سیستم عامل‌های آسیب‌پذیر قرار دارد. بر اساس گزارش ارائه دهندگان خدمات مدیریت شده (MSPs) تا 25 ژانویه 2021، 87 درصد از باج افزارها، رایانه‌های ویندوزی را هدف قرار داده‌اند.

به همین ترتیب، داده‌های AV-Test نشان می‌دهد که دستگاه‌های ویندوزی در سال 2020 و ژانویه 2021 بیشترین بدافزار و PUA جدید را داشته‌اند. به‌دنبال آن دستگاه‌های اندرویدی و سپس مک قرار دارند؛ بنابراین، نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس دارید؛ مگر اینکه از دستگاه iOS مانند آیفون یا آیپد استفاده کنید.

نرم‌افزار آنتی ویروس چگونه از دستگاه شما محافظت می‌کند؟

نرم‌افزار آنتی ویروس به‌طور خلاصه، دستگاه‌های شما را برای ویروس‌ها، بدافزارها و سایر تهدیدات سایبری اسکن می‌کند. در صورت شناسایی هر گونه مورد مخرب، آن را قرنطینه کرده و حذف می‌کند. برای اطلاعات بیشتر درباره نحوه کارکرد آن، باید با قابلیت‌های اصلی آنتی ویروس آشنا شوید.

قابلیت‌های اصلی آنتی ویروس

آنتی ویروس‌ها معمولا شامل این موارد اساسی در نرم‌افزار خود می‌شوند: 

• شناسایی بر اساس رفتار (Behavior-based detection): با این قابلیت، نرم‌افزار آنتی ویروس می‌تواند حتی ویروس‌ها و بدافزارهایی را که در پایگاه داده‌های موجود شناخته شده نیستند، شناسایی کند.
• اسکن (Scans): اکثر نرم‌افزارهای آنتی ویروس دارای دو نوع اسکن هستند؛ اسکن بر اساس تقاضا و اسکن همزمان. اسکن بر اساس تقاضا را می‌توانید زمانبندی کنید، به‌صورت مداوم اجرا کنید و یا هر زمان که بخواهید به‌صورت دستی اجرا نمایید. اسکن همزمان به‌طور دائم در حال اجرا بوده و فایل‌ها را در زمان دسترسی اسکن می‌کند.
• قرنطینه و حذف ویروس (Virus quarantine and removal): اگر نرم‌افزار آنتی ویروس، ویروسی را شناسایی کند، آن را قرنطینه می‌کند تا از آلوده‌کردن سایر قسمت‌های دستگاه شما جلوگیری کند و سپس آن را به‌طور کامل حذف می‌نماید.
• محافظت از وبگردی (Web browsing protection): نرم افزار آنتی ویروس علاوه‌بر محافظت از دستگاه شما در برابر ویروس‌ها و بدافزارهای محلی، از شما در برابر ایمیل‌های فیشینگ و وب‌سایت‌های مخرب در هنگام وب‌گردی نیز محافظت می‌کند.

قابلیت‌های اضافی آنتی ویروس

بسیاری از نرم‌افزارهای آنتی ویروس با سایر برنامه‌های امنیتی دیجیتال به‌صورت یک‌جا عرضه می‌شوند. اکثر آنتی‌ویروس‌ها امکانات زیر را دارا هستند که ممکن است باعث ایجاد احساس نیاز به استفاده از آن‌ها در شما شوند: 

• کنترل والدین (Parental controls): قابلیت کنترل والدین دسترسی به برخی وب‌سایت‌ها را مسدود می‌کند تا کودکان را در فضای آنلاین ایمن نگه‌دارد. همچنین محدودیت‌هایی را برای زمان استفاده از دستگاه اعمال می‌کند.
• فایروال/محافظت از شبکه (Firewalls/ network protection): فایروال‌ها تهدیدات را در شبکه دستگاه شما مسدود می‌کنند؛ درحالی‌که آنتی ویروس بدون این قابلیت تنها از دستگاه شما محافظت می‌کند.
• مرورگرهای امن (Secure browsers): این نرم‌افزارها ممکن است شامل یک مرورگر امن مانند Tor باشند که تمام فعالیت‌های وب را سه بار رمزگذاری می‌کند تا ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) نتوانند فعالیت‌های آنلاین شما را ببینند.
• مدیریت رمز عبور (Password managers): این قابلیت تمام رمز عبورهای شما را در یک‌جا به‌صورت رمزگذاری شده نگه‌می‌دارند.
• ذخیره‌سازی ابری رمزگذاری شده (Encrypted cloud storage): برای فایل‌های حساس، بهترین راه‌حل، استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری رمزگذاری شده است.
• بهینه‌سازی سیستم (System optimization): برخی از سرویس‌ها ادعا می‌کنند که با حذف فایل‌ها و دانلودها و سایر روش‌ها، عملکرد سیستم شما را از نظر سرعت بهینه می‌کنند.
• محافظت در برابر سرقت هویت (Identity theft protection): خدمات محافظت در برابر سرقت هویت، ‌بخش‌های مختلف مالی و مجرمانه را برای یافتن اطلاعات شخصی قابل شناسایی (PII) کاربر اسکن می‌کند تا از سرقت هویت جلوگیری کند.

دلایل مخالفان آنتی ویروس چیست؟

البته افرادی که می‌گویند نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس ندارید، کاملا در اشتباه نیستند. قطعا برای دستگاه‌هایی مانند iOS به آنتی ویروس نیازی نیست و البته چنین نرم‌افزاری برای دستگاه‌های iOS وجود ندارد.

همچنین این استدلال وجود دارد که این نرم‌افزار آنتی ویروس قیمت گرانی دارد، که البته درست است؛ درحالی‌که برخی نرم‌افزارهای آنتی ویروس رایگان وجود دارند، اما آن‌ها معمولا مواردی مانند تعداد دستگاه‌هایی که می‌توانید وصل کنید یا مدت زمانی که می‌توانید از آن استفاده کنید را، محدود می‌کنند. در نهایت، برخی از دستگاه‌ها مانند ویندوز و مک دارای نرم‌افزار آنتی‌ویروس داخلی هستند؛ بنابراین بسیاری احساس می‌کنند که نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس جانبی ندارند. این موضوع را در‌ بخش بعدی پاسخ خواهیم داد.

آنتی ویروس داخلی یا آنتی ویروس جانبی: انتخاب بهتر کدام است؟

این‌طور به نظر می‌رسد که با وجود نرم‌افزارهای امنیتی پیش‌فرض روی دستگاه‌ها، دیگر نیازی به آنتی ویروس‌های جانبی نباشد؛ اما این تصور اشتباه است. بیایید با چند مثال خاص این موضوع را بررسی کنیم.

آنتی ویروس مدافع مایکروسافت (Windows Defender)

آنتی ویروس مدافع مایکروسافت، که با نام ویندوز دیفندر نیز شناخته می‌شود، به‌صورت لحظه‌ای از سیستم شما در برابر تهدیدات مختلف از جمله ویروس‌ها، بدافزارها و جاسوس‌افزارها محافظت می‌کند. این نرم‌افزار امنیت بخش‌های مختلفی از سیستم را تامین می‌کند: 

• برنامه‌ها
• فضای ذخیره‌سازی ابری
• ایمیل
• وب

بااین‌حال، آنتی ویروس Windows Defender مایکروسافت تنها روی دستگاه‌های دارای ویندوز ۱۰ و نسخه‌های جدیدتر آن نصب است. همچنین این نرم‌افزار برای تمامی کاربران، به ویژه کاربران تجاری، مناسب نیست. دلیل این امر فقدان قابلیت‌های مهمی مانند محافظت و پاسخگویی نقطه نهایی (EDR) و بررسی و رفع خودکار تهدیدات در آنتی ویروس مدافع مایکروسافت است؛ بنابراین نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس جانبی در این سیستم عامل حس می‌شود. 

مایکروسافت نرم‌افزار دیگری به نام «Defender for Endpoint» را با هدف جبران این کمبودها ارائه می‌دهد؛ اما کاربران همچنان می‌توانند در صورت تمایل از آنتی ویروس‌های جانبی استفاده کنند.

آنتی ویروس macOS Big Sur

کامپیوترهای مک با سیستم عامل Big Sur نیز همانند ویندوز، از نرم‌افزار امنیتی داخلی به نام XProtect بهره‌مند هستند. این آنتی‌ویروس به‌صورت خودکار و در پس‌زمینه اجرا می‌شود و نیاز به دخالت کاربر ندارد؛ علاوه‌بر XProtect، اپل قابلیت‌های امنیتی دیگری را مانند Gatekeeper ارائه می‌دهد. 

وظیفه گیت‌کیپر اسکن نرم‌افزارهای جدید برای رفتارهای مخرب است و در صورت شناسایی بدافزار، از اجرای آن جلوگیری می‌کند. اگرچه این قابلیت‌ها جزء ضروری هر آنتی‌ویروس محسوب می‌شوند، اما این حفاظت داخلی سیستم عامل مک، مانع از نفوذ تبلیغات مزاحم (adware) و برنامه‌های بالقوه ناخواسته (PUP) که بدون اطلاع یا رضایت کاربر نصب می‌شوند، نمی‌گردد. این موضوع نشان می‌دهد که در گذشته برخی بدافزارها توانسته‌اند از این سد عبور کنند. 

علاوه‌براین، گزارش وضعیت بدافزارها حاکی از آن است که تهدیدات علیه سیستم عامل مک در مقایسه با سال ۲۰۱۹، بیش از ۴۰۰ درصد افزایش یافته است؛ بنابراین، با اینکه می‌توانید تنها با تکیه بر آنتی‌ویروس داخلی مک به کار خود ادامه دهید، اما در دنیای امنیت دیجیتال، داشتن حفاظت چندلایه همیشه یک امتیاز محسوب می‌شود و مسدودسازی تبلیغات مزاحم و برنامه‌های ناخواسته نیز بسیار ضروری است. این موضوع باعث ایجاد احساس نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس می‌شود.

آنتی ویروس رایگان و آنتی ویروس پولی: تفاوت در چیست؟

نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس رایگان زیادی در بازار وجود دارد، چه به‌صورت اشتراک کاملا رایگان و چه به‌صورت دوره آزمایشی رایگان. بااین‌حال، این گزینه‌های رایگان ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشند؛ از جمله: 

• سازگاری با دستگاه: ممکن است آنتی‌ویروس رایگان با سیستم عامل شما سازگار نباشد؛ برای مثال، آنتی‌ویروس رایگان کسپرسکی تنها برای دستگاه‌های ویندوز، iOS و اندروید کاربرد دارد ولی روی مک قابل استفاده نیست.
• فقدان فایروال: آنتی‌ویروس‌های رایگان فایروال ندارند؛ بنابراین ممکن است برای امنیت شبکه خود، نیاز به پرداخت هزینه داشته باشید.
• تعداد دستگاه‌ها: به‌طور مشابه، بسیاری از گزینه‌های رایگان تنها یک دستگاه را تحت پوشش قرار می‌دهند؛ درحالی‌که به‌طور متوسط هر فرد چندین دستگاه دارد که نیاز به محافظت در برابر ویروس‌ها و بدافزارها دارد.
• محدودیت زمانی: در نهایت، برخی از گزینه‌های رایگان ممکن است به یک دوره زمانی خاص مانند ۳۰ روز محدود شوند؛ هر چند برخی از برنامه‌ها را می‌توانید به‌طور نامحدود استفاده کنید.

آنتی ویروس رایگان قطعا بهتر از هیچ است، اما برای داشتن محافظت جامع برای تمام دستگاه‌هایتان، احتمالا نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس پولی خواهید داشت.

با اینکه برخی از دستگاه‌ها ممکن است دارای قابلیت‌های امنیتی داخلی برای مقابله با ویروس‌ها باشند، نیاز به استفاده از آنتی‌ویروس، چه رایگان و چه پولی، همچنان وجود دارد؛ بنابراین برای حفظ امنیت دستگاهتان، اقدام به نصب آن نمایید.