در دنیای امروز، ما دائماً در معرض امواج رادیویی (RF) هستیم که از منابع مختلفی مانند تلفن‌های همراه، شبکه‌های Wi-Fi، دکل‌های تلفن همراه و دستگاه‌های بلوتوث ساطع می‌شوند. نرخ جذب ویژه (SAR) واحدی برای اندازه‌گیری میزان انرژی این امواج RF است که توسط بدن انسان جذب می‌شود.

اهمیت SAR در درک تاثیرات بالقوه امواج RF بر سلامت انسان نهفته است. مطالعات علمی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا قرار گرفتن در معرض سطوح بالای SAR می‌تواند خطرات سلامتی مانند گرم شدن بیش از حد بافت‌ها، آسیب به DNA و افزایش خطر ابتلا به سرطان را به همراه داشته باشد یا خیر. 

تصویری از تست آزمایش اندازه‌گیری امواج RF برای مشخص کردن سطوح ASR و تاثیر آن در بدن انسان

در این مقاله، به بررسی عمیق‌تر SAR، از جمله مفاهیم کلیدی، اثرات بالقوه بر سلامت، و مقررات مربوط به آن می‌پردازیم. هدف ما ارائه اطلاعات جامع و قابل فهم به منظور کمک به خوانندگان در درک این موضوع پیچیده و مهم است.

نرخ جذب ویژه یا SAR چیست؟

SAR، مخفف نرخ جذب ویژه (Specific Absorption Rate) است، که به میزان انرژی امواج الکترومغناطیسی جذب شده توسط بدن انسان، به خصوص سر، در واحد جرم (بر حسب وات بر کیلوگرم یا W/kg) اشاره دارد. این موضوع، به خصوص در مورد تلفن‌های همراه و سایر دستگاه‌های بی‌سیم که از امواج رادیویی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند، اهمیت دارد.

تاریخچه SAR به دهه 1950 باز می‌گردد، زمانی که نگرانی‌ها در مورد اثرات مخرب امواج رادیویی بر سلامت انسان افزایش یافت. اولین دستورالعمل‌های مربوط به SAR توسط کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تابش غیر یونیزان (ICNIRP) در سال 1998 منتشر شد. از آن زمان، استانداردها و مقررات مربوط به SAR توسط سازمان‌های مختلف در سراسر جهان به‌روزرسانی و اعمال شده‌اند. 

چگونه SAR اندازه‌گیری می‌شود؟

اندازه‌گیری SAR فرآیندی پیچیده است که با استفاده از تجهیزات تخصصی و مدل‌های کامپیوتری انجام می‌شود. در این روش، دستگاه‌های مخصوصی به نام فانتوم که مدل‌های آناتومیکی از بدن انسان هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فانتوم‌ها از موادی ساخته شده‌اند که خواص الکتریکی مشابه بافت‌های بدن انسان را دارند.

در طول فرآیند اندازه‌گیری، تلفن همراه یا سایر دستگاه‌های RF در نزدیکی فانتوم قرار داده می‌شوند و سطح امواج RF ساطع شده از آنها اندازه‌گیری می‌شود. سپس این اطلاعات برای محاسبه میزان انرژی RF که توسط بافت‌های فانتوم جذب می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. عوامل متعددی می‌توانند بر سطح SAR اندازه‌گیری شده تأثیر بگذارند، از جمله:

  • فرکانس امواج RF: به طور کلی، هر چه فرکانس امواج RF بالاتر باشد، SAR نیز بیشتر خواهد بود.
  • توان خروجی دستگاه RF: هر چه توان خروجی دستگاه RF بیشتر باشد، SAR نیز بیشتر خواهد بود.
  • فاصله بین دستگاه RF و بدن: هر چه دستگاه RF به بدن نزدیک‌تر باشد، SAR نیز بیشتر خواهد بود.
  • نوع بافت: SAR در بافت‌های مختلف بدن به طور متفاوتی جذب می‌شود. به عنوان مثال، SAR در استخوان‌ها بیشتر از عضلات جذب می‌شود.
  • اندازه و شکل بدن: SAR در افراد با اندازه و شکل بدن متفاوت می‌تواند متفاوت باشد.

بنابراین می‌توان این نتیجه را گرفت که جذب این امواج در هر انسان می‌تواند متفاوت باشد و برای اینکه چه میزان از امواج گوشی موبایل به بدن شما آسیب وارد می‌کنند، باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرید.

سطوح SAR مجاز چقدر هستند؟

سازمان‌های مختلفی مانند کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تابش غیر یونیزان (ICNIRP) و کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده (FCC) استانداردهایی را برای سطوح SAR مجاز برای دستگاه‌های RF تعیین کرده‌اند. این استانداردها برای محافظت از سلامت انسان در برابر اثرات بالقوه مضر امواج RF طراحی شده‌اند. 

نمایش سطوح مجاز SAR در بدن انسان

به‌طور کلی، حداکثر سطح SAR مجاز برای دستگاه‌های RF که در سر استفاده می‌شوند، 2 وات بر کیلوگرم در ثانیه (W/kg) است. برای دستگاه‌های RF که در بدن استفاده می‌شوند، این حد ممکن است 4 وات بر کیلوگرم در ثانیه (W/kg) باشد. البته کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تابش غیر یونیزان (ICNIRP) حداکثر SAR مجاز برای کودکان در  سر و بدن را 1.6 و 5 وات بر کیلوگرم تعیین کرده است.

SAR و گوشی‌های موبایل

تلفن‌های همراه به ابزاری ضروری در زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و از امواج فرکانس رادیویی (RF) برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند. نگرانی‌هایی در مورد اثرات بالقوه این امواج بر سلامت انسان وجود دارد، به همین دلیل نرخ جذب ویژه (SAR) به عنوان یک معیار مهم برای اندازه‌گیری میزان انرژی RF جذب‌شده توسط بدن انسان مطرح می‌شود.

سطوح SAR در گوشی‌های موبایل

سطوح SAR اندازه‌گیری‌شده برای تلفن‌های همراه معمولاً بسیار کمتر از سطوح SAR مجاز هستند. با این حال، سطوح SAR بین مدل‌های مختلف گوشی موبایل می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور کلی، سطوح SAR برای تلفن‌های همراه بین 0.12 تا 1.6 وات بر کیلوگرم (W/kg) است. شما می‌توانید با استفاده از چند روش ساده، سطوح SAR گوشی موبایل را کاهش دهید که در ادامه به چند مورد اشاره خواهیم کرد.

  • استفاده از هندزفری یا بلندگو: با دور نگه داشتن تلفن از سر، میزان SAR در معرض آن کاهش می‌یابد.
  • ارسال پیام به جای تماس: ارسال پیام متنی به جای تماس تلفنی، به‌طور قابل توجهی میزان SAR را کاهش می‌دهد.
  • انتخاب تلفن با SAR پایین: هنگام خرید گوشی موبایل جدید، به دنبال مدلی با سطح SAR پایین باشید. این اطلاعات را می‌توانید در دفترچه راهنمای تلفن یا وب‌سایت سازنده پیدا کنید.
  • کاهش زمان استفاده از گوشی موبایل: هر چه کمتر از تلفن استفاده کنید، در معرض SAR کمتری قرار خواهید گرفت.
  • استفاده از حالت "هواپیما": زمانی که به سیگنال‌های تلفن همراه نیازی ندارید، حالت "هواپیما" را روشن کنید. این کار باعث خاموش شدن آنتن تلفن و در نتیجه، کاهش انتشار امواج RF می‌شود.

سازمان‌های مختلفی در سراسر جهان مسئول تنظیم سطوح SAR گوشی‌های موبایل هستند. این سازمان‌ها استانداردهایی را برای سطوح SAR مجاز تعیین می‌کنند و انطباق دستگاه‌ها با این استانداردها را بررسی می‌کنند. 

در حال حاضر، هیچ مدرک علمی قطعی مبنی بر مضر بودن SAR در سطوحی که توسط گوشی‌های موبایل ساطع می‌شود وجود ندارد. با این حال، برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض SAR در سطوح بالا ممکن است خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها را افزایش دهد.

در حال حاضر، تحقیقات علمی در مورد SAR همچنان ادامه دارد و هنوز به جمع‌بندی نهایی در مورد اثرات قطعی آن بر سلامت انسان نرسیده‌ایم. با این حال، سازمان‌های بهداشت جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) معتقدند که در حال حاضر شواهد کافی برای اثبات اثرات مضر SAR بر سلامت انسان وجود ندارد.

با وجود این، اقدامات احتیاطی برای کاهش SAR، مانند استفاده از هندزفری، انتخاب تلفن همراه با SAR پایین و محدود کردن زمان مکالمه، می‌تواند به شما در احساس آرامش بیشتر و کاهش نگرانی‌هایتان کمک کند.