امنیت و حریم خصوصی

در دنیای فناوری اطلاعات، تعاریف پایه‌ای همچون آجرهای ساخت یک بنا هستند. بدون درک دقیق مفاهیم پایه، نمی‌توان سیستم‌های کارآمد و امنی طراحی کرد. دو اصطلاحی که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، امنیت اطلاعات و حریم خصوصی هستند. ممکن است شما هم تصور کرده باشید که این دو مفهوم یکی هستند؛ اما در واقع تفاوت‌های اساسی میان آن‌ها وجود دارد.

در این مقاله، با زبانی ساده و کاربردی، تفاوت بین امنیت و حریم خصوصی را بررسی می‌کنیم. با این آگاهی می‌توانید تصمیمات بهتری در انتخاب ابزارهای دیجیتال و تنظیمات مربوط به داده‌های‌تان بگیرید.

تعریف امنیت و حریم خصوصی

در دنیای فناوری، این دو مفهوم این‌گونه تعریف می‌شوند:

• امنیت اطلاعات: به توانایی یک سیستم برای جلوگیری از دسترسی یا تغییر داده‌ها توسط افراد غیرمجاز گفته می‌شود.
• حریم خصوصی: به توانایی شما در کنترل مشاهده و استفاده از فعالیت‌ها یا اطلاعات‌تان توسط دیگران اطلاق می‌شود.

این دو با یکدیگر مرتبط‌اند، اما کاملاً یکسان نیستند. بسیاری از سیستم‌ها ممکن است امن باشند، اما لزوماً خصوصی نباشند. بیایید با مثال‌هایی این موضوع را روشن‌تر کنیم.

مثال ۱: امنیت بدون حریم خصوصی

یکی از مثال‌های بارز امنیت بدون حریم خصوصی، سرویس Spotify است. این پلتفرم با استفاده از فناوری DRM (مدیریت حقوق دیجیتال) از فایل‌های صوتی خود محافظت می‌کند. این رمزنگاری اجازه نمی‌دهد فایل آهنگ خارج از محیط برنامه اجرا یا کپی شود.

اما این داده‌ها خصوصی نیستند. چرا؟ چون هر کسی با یک ایمیل ساده می‌تواند به این پلتفرم دسترسی داشته باشد. بنابراین، شرکت نمی‌تواند به‌طور دقیق کنترل کند چه کسی واقعاً داده‌ها را مشاهده یا استفاده می‌کند.

مثال ۲: شبکه‌های اجتماعی؛ امن ولی نه خصوصی

وقتی شما در شبکه‌های اجتماعی عضو می‌شوید، با شرایط استفاده‌ای موافقت می‌کنید که به پلتفرم اجازه می‌دهد داده‌های شما را با شرکای تجاری خود به اشتراک بگذارد. اگرچه این داده‌ها به‌صورت رمزنگاری‌شده منتقل و ذخیره می‌شوند، اما همچنان از حریم خصوصی خبری نیست.

شما نمی‌توانید تصمیم بگیرید که داده‌تان با چه کسی به اشتراک گذاشته شود یا چگونه از آن استفاده شود. در واقع، داده‌های شما امن‌اند، ولی در کنترل شما نیستند—و همین تفاوت اصلی بین امنیت و حریم خصوصی است.

چرا حریم خصوصی مستلزم امنیت است (و نه برعکس)

شما می‌توانید سیستمی داشته باشید که امن باشد اما حریم خصوصی شما را نقض کند. اما برعکس آن ممکن نیست. به بیان ساده:

«اگر داده‌ای خصوصی باشد، لزوماً امن است. اما اگر داده‌ای امن باشد، لزوماً خصوصی نیست.»

درک این نکته کلیدی می‌تواند نحوه تعامل شما با فناوری را متحول کند. قبلاً راجع به حفظ حریم خصوصی در اینترنت در صحبت کرده بودیم.

موبایل: طراحی‌شده برای امنیت، نه حریم خصوصی

یکی از بزرگ‌ترین سوء‌برداشت‌ها این است که چون گوشی‌های موبایل حریم خصوصی ندارند، پس ناامن‌اند. در حالی‌که واقعیت برعکس است: سیستم‌عامل‌های موبایل مثل اندروید و iOS برای امنیت طراحی شده‌اند، نه برای حریم خصوصی کاربران.

از آنجایی که شرکت‌ها می‌خواهند داده‌ها را برای خود نگه دارند و از رسیدن آن‌ها به رقبا جلوگیری کنند، امنیت یک ضرورت اقتصادی است. اما حریم خصوصی کاربر؟ نه چندان.

ویژگی‌های امنیتی موبایل به نفع چه کسی است؟

برخی ویژگی‌ها مثل مجوزهای دسترسی اپلیکیشن‌ها و sandbox شدن برنامه‌ها ممکن است به نظر برسد که به نفع کاربر هستند، اما در واقع به نفع سازنده‌ی سیستم‌عامل طراحی شده‌اند.

شما نمی‌دانید که آیا این محدودیت‌ها برای اپ‌های خود شرکت هم اجرا می‌شوند یا نه. اپلیکیشن‌های سیستمی معمولاً دسترسی بیشتری دارند، و حتی در صورت رد مجوزها، ممکن است عملکردهای کلیدی خود را از دست بدهند.

همچنین، کاربر به سطح دسترسی ریشه (Root) دسترسی ندارد—و این یعنی هیچ کنترلی واقعی بر سیستم‌عامل خود ندارید.

جمع‌بندی: امنیت برای شما نیست؛ با شماست

ویژگی‌های امنیتی دستگاه‌های موبایل، در نهایت، داده‌های شما را از دسترسی افراد غیرمجاز محافظت می‌کنند—اما این لزوماً به معنای حریم خصوصی نیست.

این امنیت برای منافع شرکت‌ها طراحی شده است، نه الزاماً برای حفظ آزادی یا حریم شما.

با درک تفاوت امنیت و حریم خصوصی، شما می‌توانید آگاهانه‌تر از ابزارها استفاده کنید و در صورت نیاز، راهکارهای جایگزینی مانند سیستم‌عامل‌های منبع‌باز (مثل لینوکس) را نیز بررسی نمایید.