آشنایی با درجه حفاظت یا گواهی IP

یکی از مشخصاتی که هنگام انتخاب وسایل الکتریکی ممکن است با آن مواجه شوید، کد IP یا گواهی IP است. امروزه شاهد حضور گسترده دستگاه‌های دیجیتالی مانند هاردهای اکسترنال، هدفون‌ها، ایرفون‌ها، تلفن‌های همراه و انواع ساعت‌های هوشمند در بازار هستیم که با قابلیت‌های ضد آب و مقاوم در برابر گردوغبار، توجه کاربران بسیاری را به خود جلب می‌کنند؛ اما آیا تمام این دستگاه‌ها از نظر مقاومت در برابر آب و نفوذ ذرات گردوغبار در یک سطح قرار دارند؟ با ما همراه باشید تا درباره این مشخصه بیشتر بدانید.

گواهی IP چیست و چه کاربردی دارد؟

کد ‌ IP یا گواهی IP که مخفف عبارت Ingress Protection (محافظت در برابر نفوذ) است، استانداردی بین‌المللی برای سنجش میزان مقاومت دستگاه‌های الکتریکی در برابر نفوذ گردوغبار و آب است. این گواهی به شما کمک می‌کند تا انتخابی آگاهانه‌تر در خصوص خرید گوشی موبایل یا سایر گجت‌های هوشمند خود داشته باشید. این درجه حفاظت از دو حرف و دو عدد تشکیل شده است:

•حروف IP: مخفف عبارت Ingress Protection (محافظت در برابر نفوذ)

•عدد اول: نشان‌دهنده میزان مقاومت دستگاه در برابر نفوذ گردوغبار

•عدد دوم: نشان‌دهنده میزان مقاومت دستگاه در برابر نفوذ آب

در بررسی گواهی IP، عدد اول نشان‌دهنده مقاومت دستگاه در برابر نفوذ گردوغبار و عدد دوم نشان‌دهنده درجه حفاظت آن در برابر نفوذ آب است؛ اما گاهی به‌جای عدد اول، حرف "x" مشاهده می‌شود. این "x" به این معنی است که دستگاه در برابر نفوذ گردوغبار هیچ مقاومتی ندارد و اصلاً در این زمینه بررسی نشده است؛ به عبارت دیگر، برای این قسمت گواهی خاصی صادر نشده و نیازی به درجه‌بندی هم نبوده است.

مفهوم عددهای گواهی IP

همان‌طور که گفته شد، اعداد بعد از عبارت IP نشان‌دهنده شدت مقاومت دستگاه در برابر نفوذ ذرات جامد (گردوغبار) و مایعات (آب) هستند. عدد اول در گواهی IP به مقاومت در برابر ذرات جامد و عدد دوم به مقاومت در برابر مایعات اشاره دارد؛ هر چه این اعداد بزرگ‌تر باشند، درجه مقاومت دستگاه نیز بیشتر خواهد بود.

بررسی رقم اول در گواهی IP

اول به بررسی رقم اول در کد IP می‌پردازیم. در بررسی درجه حفاظت در برابر گردوخاک بزرگ‌ترین عدد ‏ممکن 6 است. ‏

•‎0 یا x: اگر به جای رقم اول‎ "x" ‎مشاهده شود، به این معنی است که هیچ آزمایشی برای سنجش ‏مقاومت دستگاه در برابر گرد و غبار انجام نشده و عملاً هیچ مقاومتی در این زمینه وجود ‏ندارد‎.‎

•1: این عدد در رقم اول گواهی IP نشان می‌دهد که دستگاه می‌تواند ذرات گرد و غبار با قطر بیش از 5 میلی‌متر را از ‏خود دور نگه‌دارد‎.‎

•2: ‎در این درجه، دستگاه قادر به جلوگیری از ورود ذرات گردوغبار با قطر بیش از 1.25 ‏میلی‌متر خواهد بود‎.‎

•‎3: این رتبه نشان‌دهنده‌ مقاومت دستگاه در برابر ذرات گردوغبار با قطر بیش از 0.5 ‏میلی‌متر است‎.‎

•4: ‎در این درجه، دستگاه می‌تواند ذرات گرد و غبار با قطر بیش از 0.1 میلی‌متر را فیلتر کند‎.‎

•5: این رتبه در رقم اول گواهی IP به معنای مقاومت نسبی دستگاه در برابر نفوذ ذرات ریز گردوغبار است. با وجود ‏این که نفوذ ذرات تا حدی ممکن است رخ دهد، اما این ذرات به اجزای داخلی و برد ‏گوشی راه پیدا نمی‌کنند و به آن‌ها آسیبی نمی‌رسانند‎.‎

•6: این رتبه، بهترین درجه حفاظت و مقاومت در برابر نفوذ گرد و غبار محسوب می‌شود و نشان می‌دهد ‏که دستگاه به‌طور کامل در برابر ذرات ریز جامد نفوذ‌ناپذیر است‎.‎

بررسی رقم دوم در گواهی IP

عدد سمت راست در گواهی IP مقامت دستگاه در برابر نفوذ آب را تعیین می‌کند. این درجه عددی بین 0 تا 8 است که در ادامه هر کدام از آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:

•0 یا x: به این معنی است که دستگاه در برابر آب آزمایش نشده و احتمالاً هیچ مقاومتی در برابر آن ندارد.

•1: گوشی یا گجت هوشمند در برابر قطرات عمودی آب مقاوم است؛ به عبارت دیگر، اگر به مدت 10 دقیقه زیر باران با حجم 1 میلی‌متر قرار بگیرد، آسیبی نخواهد دید.

•2: این رتبه به این معنی است که اگر گوشی تا 15 درجه خم شده باشد، می‌توان 10 دقیقه زیر باران با حجم 3 میلی‌متر بدون آسیب دیدگی از آن استفاده کرد.

•3: این عدد در رقم دوم گواهی IP گوشی نشان دهنده مقاومت در برابر پاشش آب با زاویه‌ 60 درجه نسبت به خط عمود مقاوم است و در این شرایط آسیب نمی‌بیند.

•4: دستگاه هوشمندی که این گواهی را دارد، می‌تواند چکیدن، پاشش و بارش آب از هر جهتی را تحمل کند و بدون آسیب به کار خود ادامه دهد.

•5: نشان‌دهنده‌ مقاومت دستگاه در برابر پاشش آب با فشار معمولی است؛ به این معنی که اگر از هر جهتی با فشار نسبتا زیاد آب به آن پاشیده شود، دوام می‌آورد و راه نفوذی برای آب باز نمی‌شود.

•6: گواهی IP با این رتبه می‌گوید که گوشی در برابر فشار آب تا 100 کیلو پاسکال از فاصله‌ 3 متری دوام می‌آورد و خراب نمی‌شود.

•7: دستگاه می‌تواند در عمق حداکثر 1 متری به مدت 30 دقیقه در آب غوطه‌ور باشد بدون اینکه آب به درونش نفوذ کند.

•8: به معنای آب‌بندی کامل و بالاترین سطح دوام آوردن در برابر نفوذ آب است. این دستگاه می‌تواند تا عمق 1.5 متری و به مدت تقریباً 30 دقیقه در آب غوطه‌ور باشد بدون اینکه آسیبی ببیند.

استاندارد ATM: راهنمای ساده برای سنجش مقاومت در برابر آب

علاوه‌بر گواهی IP، استاندارد دیگری به نام ATM برای سنجش مقاومت دستگاه‌ها، به‌خصوص ساعت‌های هوشمند، در برابر آب وجود دارد. این سیستم رتبه‌بندی که کمی قدیمی‌تر از کد IP است، بر اساس فشار هوای ساکن دستگاه در هنگام غوطه‌ورشدن در آب عمل می‌کند. درجه‌بندی ATM و معانی آن به شکل زیر است:

•ATM 0: بدون مقاومت در برابر آب، از تماس با آن خودداری کنید.

•ATM 1: مقاوم در برابر پاشش‌های تصادفی آب، مناسب برای شستشوی دست یا باران ملایم.

•ATM 3: مقاوم در برابر بارش شدید باران، مناسب برای شنا در استخر.

•ATM 5: مقاوم در برابر فشار آب در عمق 50 متری، مناسب برای غواصی سطحی.

•ATM 10: مقاوم در برابر فشار آب در عمق 100 متری، مناسب برای غواصی با تجهیزات.

اهمیت گواهی IP در خرید گجت‌های هوشمند

گواهی IP یک مزیت و نقطه قوت برای گجت‌ها محسوب می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال، برخی هدفون‌ها هیچ مقاومتی در برابر گردوغبار ندارند و کد IP آن‌ها به شکل IPx2 است (در اینجا x نشان‌دهنده عدم وجود آزمایش یا مقاومت در برابر ذرات جامد است). عدد 2 در این گواهی به معنی مقاومت در برابر پاشش آب با زاویه‌ 15 درجه است. واضح است که گجتی با درجه حفاظت IPx3 مقاومت بیشتری در برابر آب خواهد داشت.

گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار معمولاً دارای گواهی IP68 هستند که نشان‌دهنده بیشترین مقاومت در برابر نفوذ ذرات جامد و مایع است. گوشی‌های هوشمند پایین رده نیز کم و بیش از کد IP67 بهره می‌برند. برای گجت‌های هوشمندی مانند ساعت‌ها و هدفون‌ها هم به‌طور معمول از گواهی IPx7 استفاده می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال، سری یک ساعت‌های هوشمند اپل دارای درجه حفاظت IPx7 هستند و می‌توانند تا 30 دقیقه در عمق 1 متری آب بدون آسیب‌دیدن، مقاومت کنند.

علاوه‌بر گواهی IP، برخی از گوشی‌های هوشمند از فناوری nano-coating نیز استفاده می‌کنند. در این فناوری، یک‌ لایه میکروسکوپی محافظتی به‌صورت روکش روی گوشی اسپری می‌شود. این فناوری نانو باعث می‌شود که آب روی سطح گوشی سر بخورد و از آسیب‌دیدن گوشی به خاطر رطوبت جلوگیری شود.

در نهایت، انتخاب گجت هوشمندی با درجه حفاظت مناسب به نیازها و شرایط شما بستگی دارد. اگر به‌دنبال گجتی هستید که در برابر آب و گردوغبار مقاوم باشد، حتماً به گواهی IP آن توجه کنید.

چرا نباید گوشی‌های ضد آب را شست؟

این کد IP درجه حفاظت دستگاه‌های الکتریکی در برابر نفوذ آب و گردوغبار را نشان می‌دهد. بعضی افراد با دیدن ‏برچسب ضدآب بودن گوشی، اقدام به شستشوی گوشی‌ها و گجت‌ها می‌نمایند. باوجود اینکه گواهی ‌ IP68 بیش‌ترین سطح مقاومت در برابر نفوذ آب را برای گوشی‌ها ارائه می‌دهد، اما این کار به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. ‏نکته‌ای که باید در نظر بگیرید این است که هیچ‌گاه نمی‌توان با قاطعیت گفت که آب به داخل گوشی نفوذ ‏نمی‌کند؛ حتی با وجود گواهی IP ضدآب، خرابی‌های ناشی از نفوذ آب و گردوغبار شامل گارانتی نمی‌شود.

نفوذ آب به ‏داخل گوشی عواقب ناخوشایندی دارد و می‌تواند منجر به اتصالی، خوردگی قطعات و در نهایت خرابی کامل ‏دستگاه شود. در مورد هدفون نیز، آن‌هایی که دارای گواهی ‌ IPx7‎هستند، در برابر نم و عرق‌کردن مقاوم هستند. این به ان ‏معناست که می‌توانید از آن‌ها در حین ورزش یا در محیط‌های مرطوب بدون نگرانی از آسیب‌دیدن آن‌ها استفاده ‏کنید.

بااین‌حال، شستشوی هدفون‌ها زیر شیر آب پس از هر بار استفاده، به‌مرورزمان به آن‌ها آسیب می‌رساند. ‏نفوذ آب به داخل هدفون می‌تواند منجر به خوردگی قطعات و در نهایت خرابی کامل دستگاه شود. در کل انتخاب گوشی با گواهی IP ضد آب می‌تواند برای برخی افراد مفید باشد؛ اما باید به خاطر داشت که ضد آب بودن به معنای مصونیت کامل نیست.

گواهی IP چگونه صادر می‌شود؟

برای بسیاری از افراد، سؤال پیش می‌آید که گواهی‌های ضد آب و گردوغبار از کجا می‌آیند و چه کسی آن‌ها را صادر می‌کند؟ شرکت‌های سازنده گوشی‌ها و گجت‌های هوشمند مثل سامسونگ، اپل و … بعد از تولید محصول، برای دریافت گواهی IP به کمیسیون الکتروتکنیک بین‌المللی (IEC) مراجعه می‌کنند. این کمیسیون پس از انجام آزمایش‌های خاص روی محصول، مجوز صدور گواهی را صادر می‌کند.

مراحل تست نفوذ گردوغبار و آب شامل آزمایش در دماهای مختلف، فشار و فاصله‌های مختلف از پاشش مایع و اعماق متفاوت آب می‌شود. پس از گذراندن این مراحل، گوشی یا گجت هوشمند رتبه خود را دریافت می‌کند و به بازار عرضه می‌شود.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که وجود حتی بهترین گواهی IP، به معنای ضد آب یا ضد گردوغبار بودن کامل دستگاه نیست؛ به‌عنوان‌مثال، نباید تصور کرد که می‌توان با گوشی در آب شنا کرد، زیر آب فیلم گرفت یا از آن زیر دوش استفاده کرد. همان‌طور که در بخش مفهوم اعداد توضیح داده شد، این استانداردها، حتی با بهترین درجه، به معنی آسیب‌ناپذیری نیستند. وجود این نوع گواهی‌ها صرفاً برای این است که در صورت بروز اتفاقی برای دستگاه، نگرانی کاربر تا حدی کاهش یابد.

در این مقاله به بررسی گواهی IP و نحوه خواندن آن پرداختیم. اگر مقاوم بودن گوشی در برابر نفوذ آب برای شما از اهمیت بالایی برخوردار است، پس در انتخاب شما نقش تعیین‌کننده‌ای خواهش داشت؛ بنابراین توجه به درجه حفاظت گوشی و مطالعه دقیق تفاوت استانداردهای کد IP ضروری است و حتماً به آن توجه داشته باشید. به عبارتی دستگاه‌های را انتخاب کنید که رقم دوم درجه حفاظت آن‌ها بزرگتر باشد. درحال حاضر بزرگ‌ترین مقدار این عدد، 8 است و در گوشی‌های پرچم‌دار عرضه می‌گردد.